You are here

Sint-Lambrechts-Herk in de prehistorie

Description

Het huidige landschap van Sint-Lambrechts-Herk is het resultaat van honderdduizenden jaren inwerking van natuurkrachten en slechts enkele duizenden jaren invloed van de mens. De opbouw van de diepere ondergrond heeft miljoenen jaren geduurd. Die ondergrond is hoofdzakelijk het resultaat van afzettingen in talrijke ondiepe zeeën. Tijdens de "recente ijstijden" (circa 2 miljoen jaar tot 12.000 jaar geleden, de zee had zich toen al lang teruggetrokken) waren er langdurige perioden van extreme koude afgewisseld met kortere warmere perioden. Sterke verwering en erosie boetseerden het landoppervlak, krachtige winden brachten zand- en leemdeeltjes aan en bedekte het landschap met een vruchtbare laag, nu gemiddeld 2 meter dik. Van de koudste periode, zowat 20.000 jaar geleden, vond men in de zomer van 2003 zeer toevallig opmerkelijke relicten in de bouwput van de residentie "'t Witte Paard", langs de Sint-Truidersteenweg nummer 95. Daar nam men een eigenaardig lijnenspel (een veelhoekig patroon van geel zand contrasterend met de grijsgroene zandige klei) waar dat doorliep op de putwanden. Deze vorstwiggen en het veelhoekig lijnenspel worden verklaard door het toen heersende toendraklimaat. Al tijdens die barre ijstijden begonnen vanuit centraal Europa en vanuit de regio van de Donau nomadenstammen af te zakken naar Noord- en West-Europa tot aan de landijsbarrière en maakten jacht op de mammoet en de wolharige neushoorn. Na de ijstijden steeg de temperatuur geleidelijk. Gepaard gaande hiermee begint in de geschiedenis de periode van de middensteentijd. Geleidelijk aan worden er bossen gevormd die huisvesting bieden aan klein wild als herten en everzwijnen. Een aantal archeologische opgravingen in de negentiende eeuw op het grondgebied van Sint-Lambrechts-Herk brachten de restanten van een paar sedentaire woonkernen aan het licht. Meestal worden primitieve nederzettingen teruggevonden in de nabijheid van rivieren of bij een kruispunt van wegen. Dit was ook het geval in Herk, wat er op wijst dat er al vroeg een kern van bewoning aanwezig was.

Tijdens de aanlegwerken van de spoorweg Hasselt - Sint-Truiden in 1847 werden resten van palen, gepolijste stenen en potten in ruw aardewerk, die dateerden uit het neolithicum, bovengehaald. Deze worden nu bewaard in het natuurhistorisch museum in Brussel. Onder enig voorbehoud werd hieruit afgeleid dat er in de vallei van de Herk paalwoningen gestaan hebben. Ook in de Billingen werden sporen van paalwoningen teruggevonden. In 1872 vonden werken aan de loop van de Kleine Herk plaats. Baron Eugène-François de Stenbier, heer van Wideux, wilde voor de verbouwing van het kasteel de gracht droogleggen en tevens twee grote vijvers aanleggen. Bij deze werken werden er een menselijke tibia (scheenbeen), beenderen van veen- of moerasrunderen (oeros of os primigenius), hertengewei waarop sporen van bewerking en andermaal aardewerk uit de grond gehaald. Het teruggevonden aardewerk bestond uit scherven van een pot die een omtrek van 28 centimeter en een dikte van 6 centimeter had. Deze brokstukken waren vervaardigd uit een grondstof van geel gekleurde mergel en klei en langs de buitenkant verstevigd met een laag zware pleister. Ook deze vaas dateerde uit het neolithicum, de jongste periode van het steentijdperk, waarin de mens gebruiksvoorwerpen maakte met materiaal afkomstig uit de ondergrond. Sommige beenderresten en het hertengewei vertoonden sporen van bewerking met een scherp werktuig.

De dalbodem, die zich uitstrekt langs de rechteroever van de Herk tussen Sint-Lambrechts-Herk en Kortessem, bracht tal van bewerkte vuurstenen aan het licht, fragmenten van gepolijste bijlen, een restant van een pijlpunt en talrijke bewerkte afslagen. Bij het verleggen van de beekbedding van de Herk, ten oosten van de Sint-Truidersteenweg, werd in 1942 een wolharige neushoorn (leefde destijds in onze barkoude contreien: vanaf 500.000 jaar geleden tot circa 10.000 jaar voor Christus) opgegraven nabij de sifon waar de ene beek onder de andere doorloopt.

Dicht bij het noordelijk grensgebied met de stad Hasselt op de plaats die "de Helle" genoemd wordt, werd omstreeks 1886 een bewerkte bijl uit bruinachtige vuursteen opgegraven. De bijl vertoonde een snijvlak van een breedte van 5 op 2,5 centimeter. Het is eigenaardig dat er in Sint-Lambrechts-Herk geen sporen teruggevonden werden uit de bronstijd en de ijzertijd, toen ons land bewoond werd door verschillende Keltische stammen. Anderzijds signaleerde de nationale opgravingdienst de waarschijnlijke aanwezigheid van een Romeinse villa aan de Tomsteeg (het tweede gedeelte van de huidige Kattendansstraat), tussen de kapel van de Kattendansstraat en de Sasputstraat. Het zou gaan om een villa rustica of herenboerderij zoals er meerdere teruggevonden werden langs de heirbaan Keulen-Bavai en nu nog verspreid liggen op diverse plaatsen in Haspengouw.

Uit: Sint-Lambrechts-Herk / Warm aanbevolen (2011), pp. 18-20.

Multimedia

Referenties

Sint-Lambrechts-Herk / Warm aanbevolen (2011)
Titel: 

Sint-Lambrechts-Herk / Warm aanbevolen (2011)

Ondertitel: 
Vroeger en nu
Plaats van uitgave: 
Hasselt
Jaar van uitgave: 
2011

Recent toegevoegd

Rond 1570 was Melchior van Horn brouwer/herbergier in het huis ‘Het Schip’, Maastrichterstraat 9 . Er is...
Auteur: Tom Kenis Geparafraseerde Radio 2-getuigenis van militair William De Wilde en zijn echtgenote...
Auteur: Tom Kenis De familie Trippas verbleef in Belgisch Congo van 1954 tot en met de onafhankelijkheid...
Auteur: Tom Kenis Nikolaas Jan Pieter Geurts werd geboren te Eisden op 13 december 1931. Zijn vader was...
Auteur: Tom Kenis Antoinette Fransen, de moeder van Moelly Henno, werd tijdens Wereldoorlog II...
Zoveel Hasselaren, zoveel linken met Congo. Om de meest uiteenlopende redenen trokken Hasselaren al...
Auteur: Tom Kenis Joseph (°Hasselt 04.07.1926) en Denise (°Hasselt 22.01.1927) leerden elkaar kennen als...
Auteur: Tom Kenis André Billen, geboren in 1927, studeerde economie. Hij slaagde voor het diplomatiek...
Auteur: Tom Kenis De in Hamont geboren Joseph (Jef) Verlaak, thans inwoner van Viversel maar gedurende...
Auteur: Toon Blux Hermanus, Petrus, Joseph Blux is de oudste zoon van Louis Bleux (1) uit Kuringen en...