Achter De Hoogbrugge en de overige woningen aan de westzijde van de Grote Markt liep een wenterbeeck of sauwe, in de volksmond Joedenbeeke geheten, omdat ze dwars over de Joedenstraet (Havermarkt) stroomde.

Deze beek was de oorzaak van heel wat ziekten, twisten, processen en uitgaven ten laste van de stad. Reeds in de 14de eeuw, om precies te zijn op 12 september 1372, was er hieromtrent betwisting ontstaan tussen Renier Moerkens, de eigenaar van Het Zwaert, en de 'gouverneur' van de Onze-Lieve-Vrouwekapel, die ook Renier heette. In de 18de eeuw spande apotheker Demey uit Het Sweert tegen de stad een proces in over het vegen en het onderhoud van de beek. De sauwe liep van Het Swert Schaep aan de Hoogstraat (thans Aux 100 000 Chemises) naar het huis aan de Aldestraat waarin advocaat Antoon Croonenberghs is gestorven, zwenkte zuidwaarts naar Den Gulden Hoet aan de Kapelstraat (hoedenwinkel van de weduwe Theunis), kruiste deze straat, liep door het zuidelijk gedeelte van de tuin van Den Aenvelt en Het Sweert, baande zich een weg door de tuin van Die Hoichbrugge, doorsneed de Joedenstraet, vloeide ten westen van Het Leerske achter de zeven huizen van de Nieuwstraat, zwenkte dan plots oostwaarts en doorsneed de Nieuwstraat, liep achter De Valck (Maastrichterstraat), doorsneed de tuin van Den Ketel (later: cinema Plaza) en mondde uiteindelijk tegenover de Berenstraat in de Hellebeek uit. Een tiental meter verder dan die samenvloeiing was op de Hellebeek een sluis gebouwd. Door deze mansdiepe sauwe zakte het slijkerig rioolwater naar de Beek, die alles voortstuwde naar de Oude Demer, waarin ze aan de zogenaamde 'Vergaring' uitmondde. Nadat de Nieuwe Demer was gegraven, nam die rivierarm het bed van de beek over aan het kapelletje van de Paardsdemer.

Over de wenterbeeck lag tot in de 17de eeuw in de Nieuwstraat een houten brug. Later werd op die plaats het stinkend riool overwelfd. Een vertakking ervan loopt achter Den Regenboog (stoffenmagazijn Haumont). Thans is het eerste deel ervan gedempt; het overige gedeelte werd op de stadsriolering aangesloten; het stevige metselwerk zit evenwel nog overal in de bodem verankerd.

Tot in het laatste kwart van de 17de eeuw was de sauwe slecht onderhouden en bleef het stadstoezicht in gebreke. De sauwe was de oorzaak van diverse besmettelijke ziekten en sterfgevallen, en op 2 mei 1671 gelastte het stadsbestuur de commissie van huisvisitaties een onderzoek in te stellen. Het verslag van de commissie, dat in het stadsarchief (nvdr: nu in het Rijksarchief) werd gedeponeerd, kan als volgt worden samengevat:

1.- In den eersten bevenden int huis den Aenvelt genaempt (Kapelstraat), dat op die beeck gesatten is een secreet.
2.- In den hof van Het Sweert afkomende van Herman Joris is bevonden dergeleyck een secreet op die selve beecke te staen, boven noch een vant selven ende een van Voskens ende desgeleycke een van den swerten hoet (Kapelstraat) loopende met een canael indie voorm: beeck.
3.- Int huys den Sleutel (Grote Markt) genaempt bevonden desgeleycx een secreet te staen, desgeleycx int huys van Manshoven (Die Hoichbrugge) ende Louis Vannes (huis De Pandour op de Havermarkt langs Het Geutje).
4.- Int huys Het Eysere Cruys (drukkerij Van Langenacker in de Nieuwstraat) op die scallye bevonden die selve beeck voor het meesten deel verlant ende dat op die selve beeck is staende oft uytkomende van het huys die Leerse (Havermarkt, voormalige woning van deurwaarder Koninckx) genaempt waerdeur die selve beeck deck is op gestopt, ende comende in een stal van den Bruynen Visch (Nieuwstraat, naast voormelde drukkerij) geopend hebbende het decksel van die beeck hebben bevonden in het plaveysel onder die playe van den stal van het voorsc: huys het Eysere Cruys geheel ingevallen te wesen, waer met die beecke soodanigh vervult es dat daer gheenen afloop en kan syn.
5.- Bevonden twee secreeten op die voorsc: beecke staende int huys van borgemr Cox (Sint-Quintinusdrukkerij) ende een int huys van Joseph Millen (De Roode Haen, langs de Sint-Quintinusdrukkerij).
6.- Comende int huys den Regenboogh (stoffenmagazijn Haumont), bevonden dat het water ende die vuylicheyt daer in optyende der oorsaeken dat die benevaert niet wel en is gevaeght.

Lezing van de stukken van hogervermeld proces van apotheker Demey leert ons dat de Joedenbeke een breedte had van 2 voet en 5½ duim op mansdiepte. In de protocollen van notaris Briers (anno 1789) wordt een klacht van de bewoners van de Kapelstraat vermeld, die verklaren dat de sauwe gedurende de negen jaren van het bouwmeesterschap van Rinck niet geveegd werd, dat hun kelders na zware regenbuien onder water staan, omdat de ingang van de beek aan de tuin van Het Sweert verstopt is, en dat de stad langs Den Moriaen (oostkant van de Nieuwstraat) over een deur beschikte om langs deze weg de sauwe te vegen, maar dat ze vaak verzuimde dit te doen.

Uit: Hasselt intra muros (1989), pp. 41-42.