You are here

Het Minderbroedershuys (Kapelstraat)

Description

Dit huis (nvdr: gelegen tussen De Paeskersse en De Wynroemer) bestaat niet meer als afzonderlijke woning. In het oudste gichtregister, dat de jaren 1423-1432 beslaat, komt het op bladzijde 68 voor. Dit document is Mantelius zeker ontgaan, anders had hij niet geschreven dat de minderbroeder Jonghen in zijn Marianum Hasletum ten onrechte en 'vol verwaandheid' stelt dat de minderbroeders reeds in de 13de eeuw als terminarii te Hasselt optraden en er een huis hadden waar ze afstapten en overnachtten. Mantelius verklaart onomwonden dat ze vóór 1456 geen huis aan de Kapelstraat hadden.

In het bovengenoemde register is er sprake van iiij pont erf ceyns die Jan Thours gecocht heet weder Jorys Yservaert lombaerder op ende syne hoff scuere met sinen toe behoerten also achter ut gaende aende aude strate ende staende voer in de capelstrate by rene ende erve der minrebroder erve van sinttruden ende Peter Smets erve te beyder syden. Bedoelde tuin en schuur, waarop de rente rustte, zijn in 1775 tot huis en gastof Den Wynroemer verbouwd, meer bepaald de toegangspoort en de drie ramen links van de poort. De twee ramen rechts van de koetspoort namen anno 1814 de plaats in waar het Minderbroedershuys had gestaan. Dit huis had een voorgevel van slechts vijf meter en een diepte van acht meter. Omdat die gevel zo smal was, werd het huisje sinds 1725 - de franciscanen hadden het toen reeds een eeuw verlaten - Het Huysken van seven spannen genoemd. Ook werd het soms het cleyn huysken genoemd.

In dat huysken verbleven de minderbroeders tot 1634. Drie eeuwen daarvoor werd het bewoond door zijn eigenaar Lambert de Fologne, die de paters niet alleen met milde aalmoezen bedacht, maar hun ook een kamer afstond tot nachtverblijf wanneer ze van Sint-Truiden naar Hasselt kwamen om er te preken of andere godsdienstoefeningen te houden. Lambert de Fologne liet Margaretha van Hasselt als kinderloze weduwe achter. Bij testament van 11 februari 1338 bepaalde zij dat tot bemeubeling van de kamer die de minderbroeders in haar huis hadden, zes bedden en ander meubilair uit haar nalatenschap dienden bestemd. Hieruit blijkt dat de recollecten van Sint-Truiden vaak met zes tegelijk in Hasselt afstapten. Reeds tijdens hun voorlopig verblijf aan de Kapelstraat werden de paters, die op dat ogenblik nochtans nog geen klooster in Hasselt hadden, als ingezetenen van de stad beschouwd. Zulks blijkt o.m. uit het feit dat de begijn Aleydis, genoemd Crachenbach, in 1365 legaten naliet ten voordele van de dominicanen en de minderbroeders. Het is meer dan waarschijnlijk dat deze monniken - die sedert 1226 een klooster hadden te Tienen, vanaf 1228 een te Diest en sedert 1230 een te Sint-Truiden - omstreeks 1314, toen de Broederschap van de Virga Jesse opnieuw werd opgericht, als terminarii naar Hasselt kwamen. Kwaadwilligen betwistten hun het bezit van deze woning in een proces dat duurde van 1410 tot 1536. Uiteindelijk bemoeide prins-bisschop en graaf van Loon Erard de la Marck zich met het geding en gelastte zijn commissaris te Hasselt met een onderzoek, om aan de hand van de verklaringen van geloofwaardige getuigen uitspraak naar recht te doen. Tachtigjarigen kwamen getuigen dat de minderbroeders sedert onheuglijke tijden ende van over menschen memorie het huis in gebruik hadden; pater Zeuken, terminarius in 1536, staafde deze beweringen met perkamenten oorkonden. De prins-bisschop, die optrad als graaf van Loon, wees het proces uit ten voordele van de kloosterlingen. Die kregen van prins-bisschop Ferdinand van Beieren de vergunning om een kerk en een klooster te bouwen; daartoe moesten zij evenwel met giften worden gesteund.

Op 28 februari 1634 kocht Jan Hechtermans van Hasselt, pastoor te Wimmertingen tot oirboir ende behoeff des convents der Minnenbroeders van S. Tryen, by proclamatie ten hoogste biedende (gichtregister 244, folio 120) het huis aan de Vleminxstraet genaamd Die Pasteye, d.w.z. het oostelijke hoekhuis van de Isabellastraat en de Minderbroedersstraat. Het huis aan de Kapelstraat werd op 3 maart 1634 publiek te koop gesteld, op 7 april opnieuw geveild en voor 25 gulden jaarlijks aan Marcus Keynen toegewezen. De zoon van deze laatste, Jan, bewoonde het nog enkele jaren na de dood van zijn vader en verkocht het ten slotte aan dokter Vermeylen. De weduwe van Vermeylen kende het bij erfenis toe aan haar dochter Marie-Christine, echtgenote van advocaat Vlecken. Het pand heette toe De Sevenspannen.

Als een cleyn huysken neffens Den Wynroemer vinden wij het 1775 tot 1777 vermeld. Op 1 november 1765 werd het door de inmiddels weduwe geworden dochter van Vermeylen voor 35 gulden aan Ludovicus Vandersmissen verhuurd. Tien jaar later werd het door Thomas Jans bij Den Wynroemer gevoegd. Van deze ging het over naar Lambert Ory, de vader van Michiel Ory-Vandersmissen.

Uit: Hasselt intra muros (1989), p. 150.

Fiche

Adres: 
Het Minderbroedershuys
Kapelstraat
Hasselt
Naam van het gebouw vroeger: 
Het Minderbroedershuys, Het Kleyn Huysken, De Sevenspannen
Naam van het gebouw nu: 
gesloopt
Periode of stijl: 
14de eeuw
Eigenaars / Huurders voor 1900: 

- 14de eeuw: Lambert de Fologne & Margaretha van Hasselt

- 1634: Marcus Keynen

- (?): Jan Keynen, zoon voorgaande - verkoopt aan

- (?): stadsdokter Jan Jacob Vermylen

- (?): Elisabeth van Hengel, weduwe voorgaande - via erfenis naar

- (?): Marie-Christine Vermylen, echtgenote Vlecken, dochter voorgaande - verhuurt aan

- 1775: Ludovicus Vandersmissen

- 1785: Thomas Jans, eigenaar van De Wynroemer 

Vorige functie(s): 

- woonhuis (minderbroeders betrokken er enkele kamers tot 1634)

Beschrijving buitengevel: 

- 5 m breed & 8 m diep

Verbouwingen: 

- 1785: door Thomas Jans bij De Wynroemer gevoegd

Referenties

Hasselt intra muros (1989)
Titel: 

Hasselt intra muros (1989)

Ondertitel: 
Hasselt binnen de oude wallen. Historiek van straten, pleinen, gebouwen en huizen zoals opgetekend door Jan Juliaan Melchior (1848-1920)
Plaats van uitgave: 
Deurne-Hasselt
Jaar van uitgave: 
1989
Cover: 

Recent toegevoegd

Auteur: Marc Jacobs Zie tekstpagina voor de uitgebreide beschrijving. Louis Berten werd geboren op 30...
1795-1824 : Etienne-François de Stenbier 1825-1867 : Charles-Philippe de Cecil 1868-1869 : Conrardus...
1830-1836 : Vandenborn, Hubert 1836-1864 : Stas, Paul 1865-1877 : Berden, Guillaume 1878-1884 : de Grady...
1830-1861 Gaspard Vandereijcken (Schulen 1798-?), brouwer-eigenaar 1861-1866 Pierre Jean Adons (Stevoort...
In 2013 werd beslist om de stads- en OCMW-diensten samen te gaan huisvesten in een nieuw...
Een stad besturen kan niet zonder ambtenaren: mensen die het beleid uitvoeren, die dagelijks zorgen dat...
Nadja Vananroye was van 2012 tot 2016 OCMW-voorzitter en schepen van welzijn, gezin en senioren. Van...
Het perk op het Oud Kerkhof , aangelegd tussen 1929 en 1931, kwam er ter ere van de gesneuvelden van de...
In zijn familiegeschiedenis over de familie Cools, uitgegeven in samenwerking met lic. Roger Janssen in...