Onder Karel de Grote bereikte het Frankische Rijk zijn grootste omvang. Bij het verdrag van Verdun in 843 werd West-Europa verdeeld onder zijn kleinzonen. Vanaf 850 verzwakte het centrale gezag en het rijk viel uiteen in gouwen.

Omstreeks het jaar 1000 versmolten de Maasgouw, twee noordelijke graafschappen van Haspengouw en Taxandria tot het graafschap Loon.

Door middel van bondgenootschappen, oorlogen en huwelijken breidden de Loonse graven hun macht verder uit. In de 11de en 12de eeuw raakte het graafschap omsloten door zijn twee machtige buren: Brabant en Luik. Toen Lodewijk IV in 1336 kinderloos overleed brak de eerste Loonse succesiestrijd uit. (Uit: Hasselt&Limburg (2004), p. 38.)

In 1361 stierf de Loonse graaf Diederik van Heinsberg, ook zonder nakomelingen. Het begin van een tweede Loonse successiestrijd. Uiteindelijk werd Loon in 1366 een onderdeel van het wereldlijk gebied van het prinsbisdom Luik. en Hasselt werd een van de Luikse goede steden.

De prins-bisschop liet zich tot graaf van Loon uitroepen en en legde de eed van trouw aan de aloude Loonse wetten en gebruiken af.

Het graafschap Loon verloor een deel van zijn zelfstandigheid, wat bij de Lonenaars het nationaliteitsgevoel deed opflakkeren. Zo schrokken ze zich er niet voor terug om openlijk te sympathiseren met Luikse vijanden (zoals Willem van Oranje) en zich te verzetten tegen Luikse bondgenoten (zoals de aartshertogen Albrecht en Isabella).

Gedurende eeuwen heeft men met de gedachte gespeeld zich los te maken van Luik. Bij gebrek aan organisatie, geldmiddelen en vooral culturele en politieke ontvoogding is het nooit zover gekomen.

Uiteindelijk bracht de Franse Revolutie de oplossing. In 1794 werd het graafschap Loon met Nederlands-Limburg verenigd in het departement van de Nedermaas.