Description

Demerstraat_11_HetWitKruis_bis_privé.jpg

Den Yseren Kerf, Demerstraat 11 (privécollectie)

In 1664 was Den Yseren Kerf de eigendom van Nikolaas Flessers, wiens erfgenamen het in 1676 voor 187 gulden jaarlijks aan burgemeester Cornelis Vandeput (nvdr: = Van de Put) verkochten. Gedurende twee eeuwen was het in het bezit van de vooraanstaande familie Duys, m.n. de echtgenote van bakker Theodoor Beeken aan de Kapelstraat. (...)

Elisabeth Duys huwde in 1823 (nvdr: 1825) met Pieter-Frederik Milis uit Sint-Truiden (1801-1865), die in Den Yseren Kerf een drukkerij inrichtte, waar hij een zestal weekbladen uitgaf en verschillende boeken drukte. Na 1847 bouwde Milis een drie dozijn huizen. Hij was een verstandig, krachtdadig en ondernemend man; hij moderniseerde zijn woning en breidde de drukkerij uit met een atelier en magazijn. Die gebouwen paalden aan de tuin van de weduwe Maes uit Den Jaeger aan de Botermarkt.

In 1869 kocht Michel Ceysens, boek- en steendrukker aan de Nieuwstraat, het huis voor 19 250 F van Milis. De bankier Caluwaerts, vennoot van Jan Ouwerx-Lassine van de Banque Limbourgeoise, die Den Yseren Kerf voor zes jaar had gehuurd, verliet de woning, en meteen ook de stad, in 1873. Daarop betrok de nieuwe eigenaar de vroegere drukkerij van Milis, die zich als rentenier in een huis aan het Leopoldplein had teruggetrokken. Met de aankoop van het buurhuis Het Prinsen Waepen van de weduwe Otten en door renovatie- en uitbreidingswerken werd Den Yseren Kerf omgebouwd tot een van de modernste en best ingerichte drukkerijen van die tijd.

Uit: Hasselt intra muros (1989), p. 67.

* 1945: "Tram op auto gereden te Bokrijk / Persoon uit Hasselt gedood / Een persoon uit Hasselt reed per luxauto den weg op naar Genk. Ter hoogte van den villa Jeurissen sloeg hij den weg in naar Bokrijk. Door de huizen werd het zicht op de tramlijn totaal ontnomen, zoodat hij niet kon zien dat een personentram uit Genk in aantocht was. Een botsing was onvermijdelijk. De auto werd bijna middendoor gesneden. De chauffeur, de 54 jarige Bertels Louis, schoenhandelaar, wonende in de Demerstraat te Hasselt werd op slag gedood. Van de tram werd alleen het vóórplatform ingedeukt. De reizigers liepen geen noemenswaardig letsel op." (9)

* 1959: “Men zegt van de hedendaagse mens, dat hij uithuizig is, maar... toch weet hij nog steeds de gezelligheid van zijn eigen haard te waarderen. Hij verstaat nu zelfs, meer dan ooit, de kunst om zijn woning te verfraaien en wordt daarbij geholpen door de markt, die ons tegenwoordig op dat gebied heel wat te bieden heeft. Om daarvan overtuigd te zijn, hoeft u maar even een kijkje te gaan nemen in “Het wit Kruis”, Demerstraat 11 te Hasselt. / Een gevestigde zaak herbouwd / Wellicht kent u “Het wit Kruis”. Het is een zaak, die sinds jaar en dag in de Demerstraat te Hasselt gevestigd is en altijd een rijke keus geboden heeft in muur- en vloerbekleding, in verven en onderhoudsprodukten. Maar wanneer het twee maanden geleden is, dat u “Het wit Kruis” gezien hebt en u keert er vandaag of morgen weer, dan zult u deze winkelzaak niet meer herkennen. “Het wit Kruis” werd inderdaad verbouwd en is, zoals zovele andere Hasseltse winkels in de naoorlogse jaren, totaal van uitzicht veranderd: prachtige uitstalramen, gevat in donkere leisteen, trekken nu onweerstaanbaar de aandacht van de voorbijganger die daar achter een gemoderniseerde, verruimde en totaal vernieuwde winkel zal ontdekken, waarin een rijke keuze voorradig is en van alles wat de hedendaagse markt te bieden heeft voor de verfraaiing en het onderhoud van onze woning. Vóór de verbouwing was “Het wit Kruis” zowel een grossisten- als detailzaak, maar voortaan zal deze winkel volledig op de kleinhandel afgestemd zijn, wat zo mogelijk nog vlugger bediening in de hand zal werken. (…)“ (6)

* 1961: "Te koop: Occasie enregistreuse, merk National, zo goed als nieuw, alsook winkelbanken en draaiende lichtreklame voor etalage. Z. wend. Het Wit Kruis, 11 Demerstraat, Hasselt." (11)

* 1963: "Te koop: ramen, deuren, bruggen, kepers, plancher, en alle andere afbraakmaterialen. Z. w. Mr. Reyniers, Demerstraat 11-13, Hasselt." (4)

(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 15-04-2013; (3) Het Belang van Limburg, 30-11-1935, p. 7.; (4) Het Belang van Limburg, 08-12-1963, p. 28.; (5) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 09-06-1929, p. 5.; (6) Het wit Kruis Demerstraat 11, Hasselt verbouwd en heropend (1959); (7) Het Belang van Limburg, 20-12-1953, p. 11.; (8) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt); (9) Het Belang van Limburg, 05-08-1945, p. 2.; (10) Het Belang van Limburg, 03-03-1951, p. 8.; (11) Het Belang van Limburg, 09-11-1961, p. 10.

Fiche

Adres:

Den Yseren Kerf

Demerstraat (11)

Hasselt

Kadastraal nummer:

lag op perceel 1-H-197-M

Capakey:

lag op perceel 71022H0197/00M000

Naam van het gebouw vroeger:

Den Yseren Kerf

Periode of stijl:

1ste helft 17de eeuw

Eigenaars / Huurders voor 1900:

- 1664: Nikolaas Flessers

- (?): erfgenamen voorgaande - verkopen aan

- 1676: burgemeester Cornelis Van de Put

- (?): familie Duys

- na 1825: drukker Pieter Frederik Milis-Duys - verkoopt aan

- 1869: Michiel Ceysens, drukker in Den Gulden Kelck - verhuurt aan

- tot 1873: Caluwaerts en Jan Ouwerx-Lassine van de Banque Limbourgeoise; bankier Joannes Lambertus Ouwerx (°Hasselt 1831) X1 Hasselt 1861 rentenierster Leocadie Elisa Josephe Lassine (Bastenaken 1834-Hasselt 1864) [hun zoon: Lambertus Maria Joseph (°Hasselt 1862)]; X2 Hasselt 1869 Emma Victoire Josephe Lassine (°Sint-Jans-Molenbeek 1838), zus voorgaande; beiden dochters van controleur kadaster Hasselt Hubertus Joseph (+Hasselt 1867) en van Rosalia Josephe Désirée Thonus (+Hasselt 1883)

- 1873: drukker Michiel Ceysens betrekt zelf de woning

Eigenaars / Huurders sinds 1900:

- (1929): Banque de l'Est de la Belgique

- (1935)-(1951): schoenhandelaar Emmanuel Lodewijk (Louis) Bertels (Hasselt 1891-1945) [zoon van schoenmaker Joannes Nicolaus (Hasselt 1869-1945) en van Maria Catharina Vandickelen (°Zonhoven 1868)] en [broer van schoenhandelaar Jules Bertels (°Hasselt 1889) X Baré - Demerstraat 24] X Hasselt 1916 Catharina Maria Leontina Hox (Hasselt 1890-1944); + kinderen

Vorige functie(s):

woonhuis / handelshuis

- na 1825: drukkerij Milis

- 1873: drukkerij Ceysens

- (1929): bijhuis van Banque de l'Est de la Belgique (5)

- (1935)-(1951): schoenwinkel Louis Bertels-Hox (3, 10) + nr. 13

- (1953): verzekeringen Groep Josi (11)

- (1959): behangpapier e.a. 'Het wit Kruis' (6)

Huidige functie:

gesloopt (1963) - 'grootwarenhuis' (C&A)

Verbouwingen:

- 1873: aankoop door Michiel Ceysens van het buurhuis Het Prinsen Waepen van de weduwe Otten; door renovatie- en uitbreidingswerken werd Den Yseren Kerf omgebouwd tot een van de modernste en best ingerichte drukkerijen van die tijd