You are here
Den Crans (Kapelstraat 1)
Description
In 1549 heette het huis De Roesen Crans, in 1653 omgevormd tot Den Crans en nog later De Roosen Crans.
Den Crans aan de Kapelstraat was aanvankelijk een boerderij van de familie Crants die een ruime schuur aan de overzijde van de straat had. De lege ruimte die na de afbraak van de schuur ontstond, werd ingevuld met andere gebouwen, terwijl een gedeelte bij de tuin van 't Sweert werd gevoegd. Ooit was er daaromtrent nog een ingewikkelde discussie tussen stadsbestuur en de toenmalige uitbater van de apotheek, Demey, over de juiste ligging van de Joedenbeke die door deze tuin liep.
Den Crans was in de 17de eeuw een herberg met gasthof. Pieter Joris was er eigenaar van. Op 19 april 1638 overnachtte er de scherprechter Steven Balza uit Luik. Het register van bouwmeester Mathijs van Millen vermeldt dat de stad 15 patakons betaalde voor de overnachting van de beul en zijn knechten en 4 gulden 8½ stuiver voor hun verteer. De stad had hen aangezocht om de halsrechting van de Hasselaar Willem Munters te voltrekken.
Thibault stelde het pand in 1843 te koop. Dan werd het eigendom van Nikolaas Volders. Later ging het pand naar diens schoonzoon Pieter Vliegen, wiens weduwe het in 1919 aan de apothekershulp Withofs verkocht. F. Withofs-Lepage baatte er een schoenwinkel in uit.
Vandaag herinnert alleen de bovenverdieping nog aan het vroegere gebouw. Het huis maakt als handelspand deel uit van het buurpand De Roos aan de Hoogstraat.
(1) GIS-GBK G@lileo Hasselt; (2) Inventaris Onroerend Erfgoed - geraadpleegd op 08-12-2009; (3) Hasselt intra muros (1989), p. 147.; (4) Bouwvergunningen, Technische Dienst - Ruimtelijke Ordening Stad Hasselt, geraadpleegd op 10-12-2013; (5) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 18-03-1928, p. 4.; (6) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 21-04-1929, p. 4.; (7) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 21-07-1929, p. 5.; (8) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 28-07-1929, p. 5.; (9) Het Algemeen Belang der Provincie Limburg, 13-10-1929, p. 2.; (10) Het Algemeen belang der Provincie Limburg, 20-11-1927, p. 3.; (11) Het Belang van Limburg, 02-01-1935, p. 3.; (12) Het Belang van Limburg, 09-09-1945, p. 2.; (13) Het Belang van Limburg, 25-05-1963, p. 16.; (14) Het Belang van Limburg, 15-04-1967, p. 6.; (15) Het Belang van Limburg, 01-07-1982, p. 28.; (16) Het Belang van Limburg, 08-10-1992, p. 25.; (17) Het Belang van Limburg, 03-04-1949, p. 8.; (18) Pro-Gen (Stadsarchief Hasselt); (19) Het Belang van Limburg, 20-11-1969, p. 6.
Fiche
Adres:
Den Crans
Kapelstraat 1
Hasselt
Kadastraal nummer:
1-H-1085-G
Capakey:
71022H1085/00G000
Naam van het gebouw vroeger:
Het Hert (1464), De Roesen Crans (1549), Den Crans (1653), De Roosen Crans
Naam van het gebouw nu:
Den Crans
Periode of stijl:
midden 18de eeuw
Eigenaars / Huurders voor 1900:
- (?): familie Crants, uit De Helm
- 1459: Gilis Molevelts
- 17de eeuw: herbergier Peter Joris
- tot 1745 (?): oud-burgemeester Pieter Arnold Roelants
- 1749: Ludovicus Vandersmissen
- voor 1843: de Thibault
- 1843: notarisklerk Nikolaas Volders, uit De Roos, (Hasselt 1822-1891) X Diepenbeek 1856 handelaarster Catharina Schoofs (Diepenbeek 1820-Hasselt 1888); hun kinderen: Natalia Francisca Catharina (°Hasselt 1858) X Hasselt 1879 jeneverstoker Petrus Antonius (Pieter) Vliegen (°Herk-de-Stad 1850)
- tot 1919: weduwe Pieter Vliegen-Volders - verkoopt aan
Eigenaars / Huurders sinds 1900:
- 1919-1928: apothekershulp Florent Withofs (°Velm 1877) X Hasselt 1902 dienstmeid Maria Elisabeth Lepage (°Rousoux-Crenwick 1875)
- 1928-1929: Laurent Withofs-van den Bos
- 1929: Maatschappij Pax
Vorige functie(s):
woonhuis / handelshuis
- 17de eeuw: herberg en gasthof
- 1919-1928: schoenwinkel Withofs-Lepage (5)
- 1928-1929: schoenwinkel Withofs-van den Bos (5, 6, 7, 8) - verhuist naar Kapelstraat 8
- 1929-1945: naaimachines Pax (9, 11, 12) - verhuist naar Kapelstraat 45
- (1949): modewinkel (17)
- (1963)-1992: bruids-, feest- en stadskleding Arista (13, 14, 15, 16)
Huidige functie:
handelshuis (+ Hoogstraat 2)
Beschrijving buitengevel:
1978 - Z.g. huis "Den Crans" (vanaf 1635), "Het Hert" (1459), "Het Roesen Cransken" (1549). Breedhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, uit midden XVIII. Bakstenen gebouw met een lijstgevel, voorzien van kalkstenen vensterregisters, waarin rechthoekig gekoppelde vensters; onder de vensters der tweede bouwlaag bevinden zich indiepte kalkstenen panelen tussen de verlengden der vensterstijlen, die versierd zijn met een ruitmotief. Gewijzigde benedenverdieping. (2)
Verbouwingen:
- 1991: verbouwen van etalage, in opdracht van Arista bvba Hasselt, naar ontwerp van Universum Genk
- 2001: gevelverfraaiing en inrichten woning, in opdracht van M&S Mode België Sint-Stevens-Woluwe, naar ontwerp van Architectenbureau Delhaise-Baert-Vanheeswyck (Hasselt)
Algemeen:
- gesloten bebouwing
- perceelgrootte (incl. Hoogstraat 2): 166 m2
Beschermd:
Datum van erkenning: 13.10.1980Datum van publicatie: 29.02.2016
Multimedia
Referenties
Hasselt intra muros (1989)
Inventaris van het cultuurbezit in België - Architectuur / deel 6n 1 (A-HA) - Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt (1981)
